Uçakları, hava yolculuğunu seven kişiler için uzun yolculuklar gerçek bir şölen.
Yolcu olarak uzun uçuşlarda çok keyifli saatler geçirmek mümkün. Sevdiğiniz birkaç filmi izlemek, biraz uyumak, eğer tatile gidiyorsanız gideceğiniz yerle ilgili araştırmalar yapmak bu uçuşunuzun büyük bir bölümünü kapsar. Havacılığa ilginiz standart bir yolcudan biraz daha fazlaysa, yolcu ekranına yansıyan uçuş bilgilerini, rotayı, uçuş haritasını takip etmek, hatta varsa uçuş kamerasını canlı olarak izlemek epeyce keyifli olabilir.
Uzun uçuş deyince ne anlamamız lazım? İsterseniz önce uzun uçuşun ne demek olduğunu tanımlayalım. Farklı havacılık otoriteleri ve havayolu şirketleri uzun uçuşu faklı tanımlasa bile uçuş mesafesi 3.000-4.000 milin üzerindeki uçuşları "uzun" olarak tanımlayabiliriz.
Peki uzun uçuşlarda pilotlar ne yapar?
Uzun uçuşlar zaman zaman pilotlara dinlenme fırsatı verse de pilotların uğraşması gereken pek çok uçuş aktivitesi vardır. Çok genel olarak konuya girersek, uçağın navigasyonu ile ilgili tüm kontrolleri yapmak, acil durum planlarını hazırlamak ve kontrol etmek, uçağı uçuran diğer pilotu gözlemlemek, hava kontrol merkezleri ile telsiz görüşmelerini yapmak, kabin ekibiyle koordine olmak gibi pek çok hayati önemde fonksiyon durmaksızın uçuş esnasında devam eder.
Uçuş sürelerinin büyük bölümü halk arasında otopilot olarak bilinen uçuş bilgisayarları tarafından gerçekleştirilir. Uçuş bilgisayarlarının pilotların ve yolcuların hayatını kolaylaştırdığı bir gerçek. Günümüzde bir uçuşun tüm aşamalarını bu bilgisayar sistemleri gerçekleştirebilecek bile olsa, kalkışlar ve inişler ağırlıklı olarak pilotlar tarafından yapılır. Kalkıştan sonrasında, uçak istenen yüksekliğe ve hıza ulaştığında, pilotlar otopilotu devreye alır. Bu aşamadan sonra ise pilotların kontrol fonksiyonları devreye girer. Bu aşamadan sonra pilotlar tüm sistemlerin sorunsuz olarak çalışıp çalışmadığının bir denetçisi olur.
Peki pilotların üstlendiği bu kritik temel fonksiyonlar neler?
Uçuş esnasında her zaman ilk öncelik uçuş güvenliğidir. Bunu tehlikeye atabilecek her durum yakından izlenir.
Rota üzerindeki hava şartları ve değişiklikleri takip etmek,
Diğer uçakları gözle ve radar sistemleri ile izlemek,
Yakıt seviyelerinin düzenli kontrolü, yakıt sızıntısı olup olmadığının tespit edilmesi, mevcut yakıtın inilecek olan havalimanına kadar ve acil durumlarda yedek hava limanlarına kadar yeterli olup olmayacağını takip etmek,
Uçakta mekanik bir problem olması veya yolcu ve/veya uçuş ekiplerinde ortaya çıkabilecek sağlık problemlerindeki acil durum planlarını gözden geçirmek, bu durumlar uçağın inebileceği en yakın havalimanını planlamak, pilotların en kritik görevleri arasındadır ve önemli bir zaman alır.
Ayrıca tüm pilotlar için alçalma ve iniş anları yolculuğun en meşakkatli zamanıdır. İniş sürecinde beklenmedik bir durumda karşılaşmamak için pilotlar son derece titizdir. Bu dönemde hava trafik kontrolleri ile yoğun bir iletişim başlar. Uçağın pozisyonunun tam olarak anlaşılması, hava trafiği konusunda bilgilendirme, inilecek pistlerin durumu sürekli olarak planlama gerektirir.
Ayrıca uçuş operasyonu ile ilgili başka fonksiyonlar da var
Şaşırtıcı da olsa, pilotların önemli bir sorumluluğu uçuş zamanını planlamaktır. Varılacak limana varış saati, havalimanında yapılacak operasyonların planlanması açısından çok önemlidir. Olası gecikmeler hem havalimanı hem de uçan havayolu açısından maddi ve manevi önemli zorluklar yaratır. Bunun önüne geçmek için, uçuş zamanlamaları pilotlar tarafından sıkı bir şekilde takip edilir, gerekli düzeltmeler yapılır.
Uçulan rota üzerinde yer alan hava trafik merkezleri ile olan iletişim de kritik bir fonksiyon olarak devam eder.
Uçuş rotasının takip edilmesi, gerektiği durumlarda değişiklik yapılması, uçuş bilgisayar sistemlerinin güncellenmesi de sürekli ilgi gerektirir.
Ayrıca uçuş ekibinin kendi içinde koordinasyonu için gereken iletişim yolculuk boyunca zaman alır. Bu iletişime yolcularla olan diyaloğu da eklediğimizde uğraşılması gereken pek çok iş var galiba.
Peki pilotlar uzun uçuşlar esnasında uyur mu?
Elbette. Pilotların da tüm insanlar gibi, yemek, içmek, tuvalete gitmek ve uyumak gibi temel ihtiyaçları vardır ve giderilmesi gerekir. Havacılık kurallarına uygun bir şekilde dinlenme ihtiyacını gidermesi için pilotların uygun bir zamana ve mekâna ihtiyacı vardır. Bu olanaklar da uzun uçuş gerçekleştiren uçaklarda bulunur. Pilotların ne zaman, nasıl uyuyacağı başka bir yazımızın konusu olsun. Şimdilik sadece uzun uçuşların genellikle ikiden fazla pilotla gerçekleştirildiği ve dönüşümlü olarak dinlenme, uyuma imkânlarının olduğunu söyleyelim.
Uyumak dışında kokpitte geçen zaman içinde, uzun uçuşlarda, hava yollarının kurallarına bağlı olarak pilotlar zaman zaman kendi zevklerine uygun okuma da yapabilirler. Kitap okuma aktivitesine izin vermeyen ya da sadece uçuşla ilgili okumalara izin veren hava yolları da vardır. Uçuşta geçirdiği zamanları değerlendirerek, yüksek lisans programlarını tamamlamış pilotlara rastlamak mümkün.
