Yapay zekâ, fütürizm, nesnelerin interneti, Tesla, Apple, Steve Jobs, “kendini aş”, “fark yarat”, “hayallerinin peşinden koş”, "marka ol" temalı yazılardan, yeni kapitalizmin havalı tanımlamalarından sıkılanlar için başka bir okuma.

“PREKARYA”, günümüz dünyasında yeni bir toplumsal sınıfı tanımlayan bir kelime. Prekarite (güvencesizlik) ve proleterya (işçi sınıf) kelimelerin birleşimi yeni bir kelime doğurdu.

Kısaca; esnek şartlarla, güvencesiz olarak çalışmak zorunda kalacak iş gücü ile hayatı boyunca çalışsa bile yoksulluktan kurtulamayacak geniş çalışan topluluklarını tanımlıyor. Bu sınıfı, “çalışan yoksullar” ve/veya “güvencesiz çalışanlar” olarak tanımlamak yanlış olmaz.

Öğrenci kredi borçlarının ödenemez oluşu, işe yaramayan diplomalar, düşük emeklilik gelirleri, hızla artan bireysel borçlanma trendi, sosyal güvence eksikliği, pandeminin uzun vadeleri olumsuz etkileri, göçmen-mülteci akımlarının bu sınıfı daha da genişleteceği açık.

Günümüz iş hayatının, çalışanların (iş gücü yerine insan gücü diyelim buna) ihtiyaçlarına cevap vermeyecek ya da veremeyecek bir yöne doğru son sürat yol aldığı bir gerçeklik içinde, emeğini satarak ekonomik dünyaya katkıda bulunan bireyleri iyimser bir gelecek beklemiyor.

Dünyada şu anda icra edilen pek çok mesleğin kaybolacak oluşu, iş yapış şekillerinin hızlı değişmesi, yapay zekâ ve robotların iş hayatında güçlü bir yer edinmesi süreci kalıcı tahribatlara yol açabilecek. Bugünden gelecekte hangi mesleklerin revaçta olacağını kestirmek, hangi yetkinliklerle donanmak gerekeceğini tahmin etmek zor. Bunları araştıran ve kamuoyuna sunan pek çok kaynak olsa bile geleceğimiz sürprizlere açık.

Prekarya, özellikle Türkiye gibi iş gücünün yarısının asgari ücretli çalışanlardan oluştuğu, vergi yükünün dolaylı vergiler ve bordrolular üzerinde olduğu bir ülke için daha da endişe verici bir tanımlama.

Bu kavramla beraber sözlüklere yeni bir kavram daha girmiş durumda: “Freeters” yani okulda olmayan ve bir işi olmayan genç kuşak. 15-34 yaş arasındaki bireylerin tanımladığı bu grup Türkiye’de ciddiye alınması gereken kadar ürkütücü.

Detay okuma yapmak isteyen okur, ekonomist Dr. Guy Standing’in 2014’de“Yeni Gelişen Tehlikeli Bir Sınıf; Prekarya” adlı eserinden faydalanabilir. Günümüzde popüler bir tartışma konusu olan “temel vatandaşlık geliri” önermesinin en güçlü kaynağı bu derin ve giderilemeyecek yoksul kalma hali.

Kavram üzerinde düşünmeye ve konuşmaya değer.

Son söz; "güneş balçıkla sıvanmaz".