Baba Bush döneminin Adalet Bakan yardımcısı, eski FBI Başkanı Robert Mueller, özel savcı olarak görevlendirildiği iki konuda raporunu, bir zamanlar yardımcısı olduğu Baba Bush’un ve şimdi de Donald Trump’ın Adalet Bakanı olan William Barr’a yaklaşık bir ay önce sunmuştu. Barr kendisine teslim edilen raporla ilgili Kongre’ye gönderdiği dört sayfalık mektupta, Trump seçim kampanyasının Rusya ile hileli bir işbirliği (collusion) ve/ya komplo içinde hareket etmediklerinin açıklığa kavuştuğunu yazmıştı.

Bu şekilde Trump, Rusya ile işbirliği suçlamasından kurtuluyordu. Buna karşılık Barr, gönderdiği mektuba, Mueller raporunun ikinci cildinin son cümlesinin “bu rapor Başkan’ın bir suç işlediği sonucuna varmasa bile, kendisini tamamen temize de çıkarmamaktadır” yazılı son bölümünü eklemişti. Trump bunun üzerine beklendiği gibi telefonuna yapışmış ve kendisinin tümüyle temize çıktığını ve hileli işbirliği bulunmadığını ilan etmişti.

Türkiye’de hukuki belge olarak Osman Kavala iddianamesi gibi metinleri okumak zorunda kalanlar açısından Mueller Raporu kolaylıkla akılların alabileceği bir metin değil. Mueller ve ekibinin yaptıkları soruşturma, topladıkları belge, bilgi ve tanıklıklar sonrasında vardıkları sonuçlarda hukukun inceliklerine riayet etme konusunda gösterdikleri hassasiyet ayrıca kayda değer. Bu nedenle özellikle siyasi ayrımın Trump karşıtı cephesinde yer alanlar fazla dengeli davranıldığı,daha farklı ve net bir değerlendirme gelmediği için hayal kırıklığına uğradılar. Buna rağmen Mueller ve ekibinin,henüz ancak yönetici özeti ve ana metnin bir bölümünü okuyabildiğim raporda kullandıkları dil sundukları bilgilerin ışığında Trump açısından Başkanlık sonrası dava ihtimalini açık tutuyor.

Adalet Bakanı Barr, Kongre’nin raporun tümünü görme isteğine rağmen Adalet Bakanlığınca bazı yerleri karartılarak Mueller metnini yayınladı. Raporun sunumunu belgeyi kamuoyuyla paylaşmadan yaparak, malzemenin nasıl değerlendirileceği hakkında çerçeveyi çizmeye ve algıyı şekillendirmeye çalıştı. Buna karşılık Barr’ın belgeyi içeriğini yok edecek şekilde makaslayacağına dair beklentiler de gerçekleşmedi. 448 sayfalık iki ciltten oluşan raporun yalnızca yüzde 10’u karartılmış. Raporun ilk cildi Rusya ile Trump seçim kampanyasının ve ardından yönetiminin bir hileli işbirliği içinde olup olmadıkları araştırmasının, ikinci cildi ise Trump ve ekibinin adaletin yerine gelmesini engelleyip engellemediğiyle ilgili araştırmanın sonuçlarını içeriyor.

Raporun karartılan bölümlerinin yüzde 69’u halen sürmekte olan davalara zarar vermemesi için, yüzde 18’i büyük jüri soruşturmalarının yayınlanmasına izin vermeyen kurallar nedeniyle, yüzde 8’i gizli istihbarat raporlarından alındıkları, yüzde 5’i ise kişisel mahremiyeti ilgilendirdiği için yayınlanmamış.

Mueller ve ekibi yaptıkları araştırmanın yanısıra Trump kampanyasında ve yönetiminde yer alan kişilerle de uzun mülakatlar yapmışlar. Bunların aktardıkları bilgilerden gizlilik, yalan, gerçekleri örtbas etme dürtüleriyle hareket eden, kanun ve kuralları pek takmayan bir şahsiyet ve ailesi ile yakın işbirlikçilerinin portresi ortaya çıkıyor. BIr zamanlar New York’ta yeraltı dünyasının peşinden koşan eski FBI Başkanı James Comey’nin tipik Mafya babası zihniyetine ve davranışlarına sahip olduğunu düşündüğü Trump’ın yasadışı sayılacak pek çok emri yanındakiler tarafından yerine getirilmediği için rapor daha da ağır yargılarda bulunamıyor. Bu davranışı kendisine yöenlik bir sadakat eksikliğı diye değerlendiren Trump’ın raporun yayınlanmasının ardından attığı ağır hakaret içeren tweetler nasıl bir karakterle karşı karşıya olunduğu hakkında bir şüpheye yer bırakmıyor.

İlk Adalet bakanı Jeff Sessions’un kendisini soruşturma meselesinde devre dışı bırakmasının ardından, Bakan yardımcısı Jeff Rodenstein’in Mueller’i özel savcı olarak ataması haberi geldiğinde Trump’ın verdiği tepki de suçluluğu hakkında en azından zihinlerde ciddi soru işaretleri uyandırıyor: Trump habere “Oh my god this is terrible. This is the end of my Presidency. I’m fucked” diye tepki veriyor. Terbiyeli bir Türkçe ile tercüme edersek: “Aman Allahım bu feci bir gelişme. Başkanlığımın sonudur bu. Boku yedim.”

Sonuçta Mueller ve ekibi Rusya devleti adına çalışan şahıs ve kurumların 2016 yılında yapılan Başkanlık seçimlerinde Trump’ın seçilmesi için envai çeşit işler karıştırdıklarını ve bunlari~bir kısmının suç oluşturduğunu tespit ediyor. Trump ailesinden ve kampanyasından şahısların Ruslar ile temas içinde olduklarını ve ortak bir hedef amaçladıklarını her iki tarafında bildiğini kabul ediyor. Arada paslaşmalar yapıldığını ortaya döküyor ancak bunların hileli bir işbirliği ya da komplo içinde birlikte hareket etme anlamı taşımadığı sonucuna da varıyor. “Collusion” ve işbirliği anlamına gelen “cooperation” sözcüklerinin yasal dilde yer almaması da bu sonuca varılmasında rol oynuyor.

Trump’ın adaletin yerine gelmesini engelleyip engellemediği meselesinde ise aslında ekip bir Amerikan Başkanı ya da herhangi kendisine saygılı bir ülke yöneticisi açısından ağır sayılacak bir sonuca varıyor. Trump’ın çeşitli zamanlarda ve şekillerde emrindekilerden yapılmasını istediği şeylerin listesi zaten kanun ve kuralla olan sorunlu ilişkisini yeterince sergiliyor. Mueller ve ekibinin sonuç cümleleri ise Barr’ın mektubundakinden daha uzun ve daha ağır bir yargı içeriyor: “Tipik savcılık değerlendirmesinde bulunmama kararımız nedeniyle Başkan’ın davranışı hakkında nihai sonuçlara varmadık. Eğer tipik bir savcılık değerlendirmesinde bulunuyor olsaydık Başkan’ın yaptıkları ve niyetleri hakkında topladığımız kanıtlar önümüze halledilmesi gereken zor bir takım meseleler koyuyor olacaktı. Ancak, eğer sürdürdüğümüz derinlikli soruşturmanın ardından eğer Başkan’ın adaletin tecelli etmesine engel olmadığından emin olabilseydik bunu yazardık. ~eldeki veriler ve uygulayabileceğimiz hukuk kuralları çerçevesinde bu sonuca varamadık. Buna göre bu rapor Başkan’ın bir suç işlediği sonucuna varmasa bile, kendisini tamamen temize de çıkarmamaktadır.”

Bu rapordan çok siyasi malzeme çıkar. Ciddi analizler metnin Başkanlık sonrası dönem için Trump’ın kendini hiç de güvende hissetmemesi gerektiğini vurguluyor. Ancak benim görebildiğim Demokratlar bu raporla nereye varmak isterlerse istesinler Amerikan seçmeni açısından Mueller’in değerlendirmesi 2020 tercihlerini belirleyecek en önemli unsurlardan birisi olmayacaktır. Başkanı bu rapor nedeniyle görevden almaya çalışmak ise muhtemelen geri tepecektir. Sıkıntı yaratan olgu kriminel eğilimleri açık, patolojik bir yalancı olan Trump ve şu anda kendisini frenleyebilecek tek bir vicdan sahibi ya da hukuku önemseyen kişi içermeyen ekibinin daha iki yıla yakın Amerikan sisteminin başında kalacak olmalarıdır.

(Musevi okurların Pesah, Hristiyan okurların Paskalya Bayramı'nı kutlarım!)